با ما همراه باشید

دینی و مذهبی

حجاب و عفاف در مکتب فاطمی، نماد عزت و پرچم دفاع از ارزش‌های الهی

قم- در مکتب حضرت فاطمه زهرا (س)، حجاب فراتر از پوشش فردی، نمادی از کرامت، ایمان و دفاع از ارزش‌های الهی بود و ایشان با پایبندی مثال‌زدنی، آن را به ستون هویت زن مسلمان تبدیل کردند.

حجاب و عفاف در مکتب فاطمی، نماد عزت و پرچم دفاع از ارزش‌های الهی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – هیفاء پردل: فاطمه زهرا (س) در یکی از دشوارترین دوره‌های شکل‌گیری جامعه اسلامی با حضور خویش مسیر دفاع از حقیقت دین را روشن نگاه داشت.

پس از فقدان جان‌سوز پیامبر اکرم (ص)، هنگامی که فضای عمومی جامعه با تنش‌ها و دگرگونی‌های سیاسی همراه شده بود، این بانوی بزرگوار با مواضع، خطبه‌ها و پایمردی مثال‌زدنی خود مسیر غدیر و حقیقت ولایت را به عنوان محور ماندگار جامعه اسلامی یادآوری کرد.

حضرت فاطمه زهرا (س) در این دوران نه‌تنها به عنوان دختر پیامبر و همسر امیرالمؤمنین (ع)، بلکه به عنوان طلایه‌دار دفاع از ولایت شناخته شد و او با ایستادگی در برابر تحریف و با تبیین جایگاه امامت نشان داد که ولایت مطالبه‌ای فردی یا خانوادگی نیست، بلکه سنگ زیربنای امت اسلامی و ضامن سلامت مسیر دین است. در بیان آن حضرت، استقامت در برابر انحراف، صدای مردم و پاسداشت حقیقت بود.

اهمیت شخصیت حضرت زهرا (س) تنها در پیوندهای خانوادگی با پیامبر و ائمه اطهار (ع) نیست؛ او در میدان عمل، نخستین شهیده راه پاسداری از ارزش‌ها و ولایت معرفی شد. این بانوی بزرگوار با حضور در صحنه و بیان روشنگرانه خود به تاریخ آموخت که دفاع از حق در سخت‌ترین شرایط نیز ممکن و لازم است.

حجاب و عفاف در نگاه حضرت زهرا (س) صرفاً یک گزینش فردی نبود، بلکه از منظر ایشان سنگری فرهنگی و اجتماعی محسوب می‌شد و حتی در موقعیت‌های سخت و تهدیدآمیز، از جمله هنگام هجوم به خانه، آن حضرت نسبت به حفظ حجاب حساسیت و پایبندی عمیق نشان داد؛ پایبندی‌ای که امروز نیز پیام روشنی از عزت، وقار و مقاومت فرهنگی را به جامعه منتقل می‌کند.

نقش فرهنگی و اخلاقی حضرت زهرا (س) نیز جنبه‌ای برجسته از شخصیت آن حضرت است و عدالت، راستی، کرامت و مسئولیت‌پذیری از ویژگی‌های رفتاری ایشان بود و این ویژگی‌ها در گفت‌وگوها و رفتارهای آن حضرت جلوه‌ای روشن داشت.

او نه‌فقط آموزگار اخلاق، بلکه معیار ارزش‌های دینی و انسانی برای جامعه اسلامی بود و نشان داد ارزش‌ها زمانی اثرگذار می‌شوند که در رفتار فردی و اجتماعی تجلی یابند.

در سوی دیگر، خطبه‌ها و مواضع حضرت زهرا (س) جایگاه ولایت امیرالمؤمنین (ع) را با صراحت تبیین کرد و ایشان در این خطبه‌ها حقیقت امامت را نه به عنوان موضوعی شخصی، بلکه به عنوان حقیقتی غیرقابل انکار و ستون اصلی استواری امت اسلامی معرفی کردند؛ صدایی که در برابر تحریف ایستاد و مسیر صحیح تاریخ را به یاد امت آورد.

حضرت فاطمه زهرا (س) شخصیتی بود که مقاومت را در نام خود معنا کرد و او با صلابت در برابر ظلم، با کلام در برابر تحریف و با حجاب در برابر هجمه‌ها ایستاد و پرچم دفاع از ولایت را بر فراز تاریخ نگه داشت. روایت زندگی این بانوی بی‌بدیل، فراتر از ماجرای فدک، حکایت ایستادگی و پاسداری از حقیقت دین و ارزش‌های الهی است.

شماری از بانوان قمی در گفتگو با خبرنگار مهر، به بررسی ابعاد مختلف سیره حضرت زهرا (س) پرداختند ودر این دیدگاه‌ها، بانوان از نسل‌ها و اقشار مختلف جامعه با اشاره به نقش تاریخی آن حضرت، سیره فاطمی را الگویی کاربردی برای زندگی امروز معرفی کردند.

حجاب و عفاف در مکتب فاطمی، نماد عزت و پرچم دفاع از ارزش‌های الهی

برجسته‌ترین وجه زندگی حضرت، دفاع از ولایت بود

سیده معصومه حسینی، فعال فرهنگی، در بیان نگاه خود نسبت به زندگی حضرت زهرا (س) گفت: ابعاد گوناگون شخصیت این بانوی بزرگ اسلام برای زنان و مردان امروز الگوست و به باور من، برجسته‌ترین وجه زندگی حضرت، دفاع از ولایت بود؛ دفاعی که بر پایه اعتقاد به حقانیت امام علی (ع) شکل گرفت و نه رابطه خانوادگی و او تا واپسین لحظات زندگی بر این باور ایستاد و در همین مسیر نیز مظلومانه به شهادت رسید.

این بانوی فرهنگی ادامه می‌دهد: در عصر کنونی می‌توان از همین بعد ولایتمداری فاطمی درس گرفت و اکنون که در دوره غیبت هستیم، وظیفه داریم از نایب امام زمان (عج) را حمایت کنیم، همان‌گونه که بسیاری از زنان در جریان انقلاب، دفاع مقدس و مقاطع مختلف پس از آن در حمایت از ولایت فقیه نقش‌آفرینی کردند و حتی جان خود یا فرزندانشان را تقدیم راه انقلاب نمودند.

یک دانشجوی دختر قمی در گفتگو با خبرنگار مهر، سیره اجتماعی حضرت زهرا (س) را مورد توجه قرار داد و عنوان کرد: حضرت فاطمه (س) تنها در خانه‌داری، همسرداری و تربیت فرزند الگو نبودند و حضور مسئولانه ایشان در عرصه اجتماع نیز بخشی جدی از سبک زندگی ایشان بود و می‌تواند برای زنان امروز الهام‌بخش باشد و دفاع از حق، خیرخواهی، نقش‌آفرینی در امور اجتماعی و فرهنگی از ویژگی‌های اثرگذار آن حضرت است.

آتنا کاوریان با اشاره به برخی ویژگی‌های حضرت زهرا (س) بیان کرد: دعاهای نیمه‌شب و رسیدگی به نیازمندان، روح اجتماعی و معنوی حضرت را برجسته می‌سازد و برخی تصور می‌کنند حجاب مانع حضور اجتماعی زنان است؛ در حالی که حضرت زهرا (س) با وجود اهتمام کامل به عفاف، در مسائل اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی حضور فعالی داشتند.

حضرت زهرا (س) در برابر تحریف تاریخ ایستاد

اسماً کاظمی که از پژوهشگران حوزه زنان است در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به ابعاد معرفتی سیره فاطمی گفت: پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)، حضرت زهرا (س) با شجاعتی کم‌نظیر از جایگاه ولایت و امامت دفاع کردند و ایشان با استدلال‌های قرآنی و روایی، حقانیت امیرالمؤمنین (ع) را برای مردم تبیین و از انحراف مسیر امت جلوگیری کردند و این مواضع نه از احساسات شخصی، بلکه از مبانی متقن دینی سرچشمه داشت.

کاظمی افزود: آن حضرت در خطبه‌ها و دیدارهای خود با انصار و مهاجران، جایگاه امیرالمؤمنین (ع) را حقیقتی بنیادین معرفی کردند و دفاع ایشان از ولایت، دفاع از هویت امت بود و حضرت در برابر تحریف ایستاد و تاریخ را به مسیر درست رهنمون کرد.

وی عنوان می‌کند: جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر (ص) در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی قرار داشت و در همین فضا بود که فاطمه زهرا (س) با بصیرتی ویژه پرچم دفاع از ولایت را برافراشت و خطبه فدکیه و پیگیری‌های ایشان در دیدارهای متعدد نشان می‌دهد ولایت برای آن حضرت نه یک موضوع خانوادگی، بلکه جوهره دین و پایه استواری جامعه اسلامی بود.

حجاب و عفاف در مکتب فاطمی، نماد عزت و پرچم دفاع از ارزش‌های الهی

در نگاه حضرت زهرا (س)، حجاب تنها یک ظاهر بلکه هویت، کرامت و مصونیت زن بود

این پژوهشگر حوزه زنان در بخش دیگری از سخنان خود به مفهوم حجاب در سیره فاطمی پرداخت و توضیح داد: در نگاه حضرت زهرا (س)، حجاب تنها یک ظاهر نبود؛ هویت، کرامت و مصونیت زن را معنا می‌کرد. روایت‌ها نشان می‌دهد ایشان حتی در واپسین لحظات زندگی به حفظ حریم شخصی خود اهتمام داشتند و عفاف برایشان یک اصل ثابت بود.

وی گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته حضرت، جمع میان حضور اجتماعی مؤثر و رعایت دقیق عفاف و حجاب بود و سبک زندگی فاطمی برای زن مسلمان امروز نمونه‌ای عینی از توازن میان ایمان، فعالیت اجتماعی، دانش و خانواده‌محوری است و سادگی همراه با وقار در پوشش حضرت نیز نشان می‌دهد ارزش واقعی زن در شخصیت اوست نه در ظاهر و زیورآلات.

محدثه‌السادات حسینی، پژوهشگر دیگر حوزه زنان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به نقش فعال حضرت در ترویج فرهنگ عفاف بیان کرد: حضرت زهرا (س) تنها به رعایت حجاب اکتفا نمی‌کردند، بلکه در تبیین حدود شرعی و اخلاقی برای زنان و مردان جامعه نقشی جدی داشتند و ایشان پایه‌های فرهنگ عفاف را با رفتار و گفتار خود استوار کردند.

حسینی افزود: در روزهای پس از رحلت پیامبر (ص) که خانه حضرت مورد تعرض قرار گرفت، گزارش‌ها نشان می‌دهد ایشان حتی در سخت‌ترین شرایط بر حفظ کرامت و حریم شخصی تأکید داشتند و مراقبت از پوشش در لحظاتی که جسمشان آسیب دیده بود، نشان‌دهنده این است که عفاف و حجاب در نگاه فاطمی در هیچ شرایطی قابل چشم‌پوشی نیست.

وی بیان کرد: امروز نیز بسیاری از بانوان با الگو گرفتن از این سیره نورانی، در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی عرصه‌های ایثار و مقاومت، با الهام از ایشان نقش‌آفرینی می‌کنند و هر زمان که جامعه از الگوی فاطمی فاصله گرفته، آثار آن در روابط اجتماعی و آرامش خانواده‌ها نمایان شده و هرگاه به آن نزدیک شده‌ایم، عزت و آرامش بیشتری در جامعه زنان دیده شده است.

خبرگزاری مهر (MNA) از هجدهم اسفندماه سال ۸۱ فعالیت آزمایشی خود را آغاز کرده و پس از آن در ۲۹ اردیبهشت ماه سال ۸۲. متقارن با ۱۷ ربیع‌الاول، سالروز ولادت رسول گرامی اسلام (ص) به صورت آزمایشی بر روی شبکه اینترنت قرار گرفت. این خبرگزاری سوم تیرماه سال ۱۳۸۲ همزمان با روز اطلاع رسانی دینی فعالیت رسمی خود را به دو زبان فارسی و انگلیسی آغاز کرد و بخش عربی «مهر» ۱۴ دی ماه همان سال، همزمان با میلاد با سعادت هشتمین اختر آسمان امامت و ولایت فعالیت خود را در پیش گرفت. ۱) اداره کل اخبار داخلی: این اداره کل متشکل از «گروه‌های فرهنگ، هنر، سیاست، اقتصاد، جامعه، دین و اندیشه، حوزه و دانشگاه، دانش و فناوری، ورزش و عکس» است. ۲) اداره کل اخبار خارجی: اداره اخبار خارجی مهر در دو بخش فارسی شامل: «گروه‌های خبری آسیای شرقی و اقیانوسیه، آسیای غربی، اوراسیا، خاورمیانه و آفریقای شمالی، آفریقای مرکزی و جنوبی، اروپا، آمریکای شمالی و آمریکای لاتین و ایران در جهان» و بخش زبان‌های خارجی، شامل «عربی، انگلیسی، استانبولی، اردو و کردی» فعال است. ۳) اداره کل اخبار استان‌ها: خبرگزاری مهر با دارا بودن دفتر خبری در تمامی استان‌ها، اخبار استانی را در ۵ گروه منطقه‌ای در سطح کشور دسته بندی نموده است که شامل مناطق «شمال، شرق، غرب، جنوب و مرکز» است. ۴) اداره کل رسانه‌های نو: به منظور فعالیت مؤثر خبرگزاری مهر در فضای مجازی این اداره در بخش‌های «شبکه‌های اجتماعی، فیلم، اینفوگرافیک، رادیومهر و مجله مهر» به تولید محتوا می‌پردازد. فعالیت‌های بین المللی خبرگزاری مهر ۵ سال پس از تأسیس در سال ۲۰۰۷ به عنوان چهلمین عضو رسمی اتحادیه خبرگزاری‌های آسیا و اقیانوسیه «اوآنا» در سیزدهمین نشست عمومی این اتحادیه پذیرفته شد. بعد از برگزاری بیست و نهمین نشست کمیته اجرایی اتحادیه خبرگزاری‌های آسیا و اقیانوسیه آذر ماه سال ۱۳۸۶ (۲۰۰۷) در جاکارتا اعضای این گروه ضمن بررسی مصوبات اجلاس سال گذشته (۲۰۰۶) تهران، درخواست عضویت خبرگزاری مهر را نیز مورد بررسی قرار دادند و موافقت خود را با پیوستن مهر به عنوان چهلمین عضو «اوآنا» اعلام کردند. خبرگزاری مهر توانست در همین مدت کوتاه نقشی فعال در آن سازمان و عرصه بین الملل ایفا کند. خبرگزاری مهر در سال ۲۰۰۹ میزبان سی و یکمین نشست کمیته اجرایی و بیست و پنجمین کمیته فنی اوآنا در تهران بوده‌است. خبرگزاری مهر در کنفرانس‌های مهم بین‌لمللی همچون: المپیک رسانه‌ها (چین ۲۰۰۹)، نشست سران اوآنا (کره جنوبی ۲۰۱۰)، چهاردهمین مجمع عمومی "اوآنا" (استانبول ۲۰۱۰)، سی و سومین نشست کمیته اجرایی و بیست و هفتمین نشست گروه فنی خبری اوآنا (مغولستان، اولانباتور ۲۰۱۱)، جشن پنجاهمین سال تأسیس اوآنا (بانکوک، تایلند ۲۰۱۲) دومین اجلاس جهانی رسانه‌ها (مسکو ۲۰۱۲) حضور فعال داشته و میهمان ویژه سومین کنگره جهانی خبرگزاری‌ها (بوینس آیرس، آرژانتین ۲۰۱۰) بوده است. سی و هشتمین اجلاس کمیته فنی و اجرایی اوآنا (فوریه ۲۰۱۵) سی و نهمین اجلاس کمیته فنی و اجرایی اوآنا (نوامبر ۲۰۱۵) اجلاس جهانی اقتصادی قزاقستان (۲۰۱۶) اجلاس جهانی رسانه‌ای اقتصادی سن پترزبورگ، روسیه (۲۰۱۶) اجلاس رسانه‌ای جاده ابریشم چین (۲۰۱۶) اعزام خبرنگار به نمایشگاه صنعت حلال تایلند به دعوت رسمی دولت تایلند (۲۰۱۶) اعزام خبرنگار به دوره آموزشی خبرگزاری اسپوتنیک روسیه به دعوت رسمی خبرگزاری (۲۰۱۶) کنفرانس رسانه‌های اسلامی، اندونزی (۲۰۱۶) چهلمین نشست کمیته فنی و اجرایی و شانزدهمین اجلاس مجمع عمومی اوآنا، آذربایجان (نوامبر ۲۰۱۶) پنجمین کنگره جهانی خبرگزاری‌ها، آذربایجان (نوامبر ۲۰۱۶) این خبرگزاری مبتکر پرچم سازمان ۵۰ ساله خبرگزاری‌های آسیا-اقیانوسیه بوده و منتخب فعال‌ترین خبرگزاری این سازمان در سال ۲۰۱۰ بوده است. انتشارات رسانه مهر خبرگزاری مهر در سال ۱۳۹۰ مجوز انتشارات رسانه مهر را با هدف انتشار کتاب و آثار مکتوب از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد. کتاب‌هایی همچون "جای پای جلال" نوشته مهدی قزلی، "حرفه‌ای " نوشته مرتضی قاضی و "واژه نامه اصطلاحات مطبوعاتی فارسی –انگلیسی" از جمله آثار انتشار یافته این مجموعه است. ارتباط با رسانه‌های جهان نظر به حضور بین‌المللی و اثرگذاری، این خبرگزاری ۶ زبانه (فارسی، عربی، انگلیسی، ترکی، اردو، کردی) به عنوان، مرجع قابل اعتمادی برای رسانه‌های معتبر دنیا تبدیل شده است. از این رو بسیاری از رسانه‌های خارجی ضمن اعلام آمادگی برای ایجاد دفاتر نمایندگی در منطقه مورد نظر برای تبادل اخبار و انعکاس وقایع مهم خبری دو کشور اقدام به امضا تفاهم نامه همکاری با خبرگزاری مهر کرده‌اند. خبرگزاری شینهوا (چین)، کیودو (ژاپن)، پی تی آی (هند)، تاس (روسیه)، اسپوتنیک (روسیه)، افه (اسپانیا)، برناما (مالزی)، پیرولی (گرجستان)، آکوپرس (رومانی)، یونهاپ (کره جنوبی)، پرنسا لاتینا (کوبا)، وی ان ای (ویتنام)، جیهان (ترکیه)، آنتارا (اندونزی)، ترند (آذربایجان)، نیوزیانا (زیمبابوه)، مونتسامه (مغولستان)، سانا (سوریه)، ای پی پی (پاکستان)، پی ان ای (فیلیپین) و آوا (افغانستان) برخی از خبرگزاری‌های طرف قرارداد با خبرگزاری مهر هستند. میثاق اخلاق حرفه‌ای خبرگزاری مهر خود را متعهد به رعایت میثاق اخلاق حرفه‌ای خبرگزاری‌ها می‌داند. با مهر به دنیا نگاه کنیم صاحب امتیاز: سازمان تبلیغات اسلامی مدیر عامل و مدیر مسئول: محمد مهدی رحمتی معاون خبر: محمدحسین معلم طاهری

ادامه مطلب
تبلیغات
برای افزودن دیدگاه کلیک کنید

یک پاسخ بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دینی و مذهبی

همه چیز درباره تبار زهران ممدانی؛ خوجه‌های اثنی عشری اقلیتی فراملی

انتخاب شهردارِ نیویورک از میان فردی متعلق به جماعت خوجه‌ اثنی عشری شرق آفریقا، نمادی از فراگیریِ موفقیت دیاسپورایی است.

همه چیز درباره تبار زهران ممدانی؛ خوجه‌های اثنی عشری اقلیتی فراملی

به گزارش خبرگزاری مهر، محسن معارفی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تانزانیا در مقاله‌ای نوشت: انتخاب زهران ممدانی (Zohran Mamdani) از جامعه‌ی خوجه‌های اثنی عشری (Khoja Shia Ithna-Asheri) شرق آفریقا، به‌عنوان شهردار نیویورک، تنها یک رخداد سیاسی محلی نیست؛ بلکه نقطه‌عطفی در تاریخ این دیاسپورای کوچک اما بسیار تأثیرگذار به شمار می‌رود. این رویداد فرصتی کم‌نظیر برای بازخوانی تاریخ، ساختار اجتماعی و مسیر مهاجرتی جامعه‌ای است که در طول دو قرن گذشته، از یک گروه تجاری کوچک در گجرات هند، به یک شبکه‌ی فراملی مذهبی – اقتصادی با نفوذ جهانی تبدیل شده است.

جمعیت خوجه‌ها در شرق آفریقا همواره نقشی مهم و گاه پنهان در اقتصاد، تجارت، آموزش و حتی سیاست‌های غیررسمی ایفا کرده‌اند. سازمان‌یافتگی داخلی، روحیه‌ی جماعتی، پایبندی مذهبی، و مهارت‌های تجاری، آن‌ها را به یکی از منسجم‌ترین اقلیت‌های آسیایی–اسلامی در قاره آفریقا بدل کرده است. این گزارش با بررسی تاریخی، اقتصادی، مذهبی و اجتماعی خوجه‌ها، تلاش می‌کند اهمیت انتخاب ممدانی را در بستری تاریخی و تحلیلی گسترده‌تر قرار دهد.

پیشینه‌ی تاریخی: ریشه‌ها و موج نخست مهاجرت از گجرات به شرق آفریقا (۱۸۴۰ – ۱۹۶۰)

منشأ قومیتی و مهاجرت

خوجه‌ها ریشه در جوامع مسلمانِ گجراتیِ منطقه‌ی غرب هند دارند؛ گروه‌هایی از تجار و واسطه‌گرانِ ساحلی که در دوره‌های مختلف برای تجارت در اقیانوس هند فعالیت داشتند. در قرن نوزدهم (به‌ویژه از دهۀ ۱۸۳۰–۱۸۴۰ به بعد) عواملی چون قحطی، فشارهای مذهبی-اجتماعی، و فرصت‌های تجاری در بنادر شرق آفریقا باعث مهاجرت گسترده‌ی خوجه‌ها شد؛ آنان عمدتاً در شهرهای ساحلی مستقر شدند: زنگبار (نخستین مقصد جماعت خوجه)؛ لامو و مومباسا (در کنیا)؛ باگامویو، تانگا و دارالسلام (در تانزانیا)؛ کامپالا، جینجا (در اوگاندا). این بنادر، محل اتصال تجارت آسیای جنوبی و شرق آفریقا بودند. خوجه‌های مهاجر غالباً با سرمایه‌ی اندک به بنادر ساحلی وارد شدند و عمدتاً در فعالیت‌هایی مانند تجارت خرده‌فروشی و عمده‌فروشی، واسطه‌گری واردات و صادرات کالاهای ضروری، و خدمات مالی محلی متمرکز شدند. به‌تدریج این فعالیت‌ها پایه‌ی ثروت و نفوذ اجتماعیِ آنان را شکل دادند. شبکه‌های زبانی (گجراتی / کتچی) و پیوندهای خانوادگی-قومی نیز نقش اساسی در موفقیت اقتصادی آنان داشتند.

تحول مذهبی و شِکل‌گیری جماعت خوجه اثنی‌عشری

در آغاز، بسیاری از خوجه‌ها تحت تأثیر سلسلۀ دعوت‌ها و شبکه‌های روحانیِ اسماعیلی بودند. اما از نیمۀ دوم سدۀ نوزدهم تا اوایل سدۀ بیستم، اختلافاتی در درون جماعت بر سر رهبری مذهبی، مدیریت اموال جماعتی و مرجعیت دینی باعث شد بخش‌هایی از خوجه‌ها، راهِ اثنی‌عشری (تشیع دوازده امامی) را برگزینند. آنها بعد از تماس با روحانیون شیعه از عراق، ایران و بحرین اطلاعاتی مذهبی خودشان را گسترش دارند و همین «عامل اعتقادی» را پاسخگوی نیاز به هویت مشترک و یکپارچه در محیط جدید، قرار دادند.
از دهه ۱۹۳۰ به بعد، خوجه‌ها در قالب «جماعت» (Jamaat) و بر اساس اساسنامه‌ی مدون تلاش کردند، نقش اقتصادی، اجتماعی و مذهبی خود را در منطقه تثبیت کنند. آنها با تکیه بر شبکه‌های تجاریِ فرامرزی توانستند به طبقه‌ای فعال در اقتصادِ شهریِ بنادر و به ستون فقرات اقتصاد محلی در برخی مناطق بدل شوند. این موفقیت اقتصادی باعث شد خوجه‌ها از همان ابتدا به یک «طبقه متوسط آسیایی» تبدیل شوند که اروپایی‌ها نیز به آن‌ها اتکا داشتند.

از دهه‌های میانی سدۀ بیستم، جماعت‌های خوجه در تأسیس مدارس، درمانگاه‌ها، صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات خیریه فعال شدند. این نهادها علاوه بر اعضای جماعت، به بخش‌های دیگر جامعه نیز خدمات ارائه نمودند و به نوعی جای خالی برخی خدمات دولتی را پر کردند؛ از این رو، خوجه‌ها نه‌فقط به‌عنوان تاجران، بلکه به‌عنوان بازیگران مهم اجتماعی نیز شناخته شدند.

همه چیز درباره تبار زهران ممدانی؛ خوجه‌های اثنی عشری اقلیتی فراملی

عزاداری‌ها و آئین‌های محرم و عاشورا، جلسات منبر، و آموزش‌های دینی تبدیل به نمایش‌های مذهبیِ عمومی شد که هویت اجتماعی و مرجعیت مذهبی جماعت را تقویت می‌کرد و تا به امروز از مهم‌ترین عناصر هویت خوجه‌ها به شمار می‌رود.

بحران‌ها، موج دوم مهاجرت‌ها و پراکندگی جهانی (۱۹۶۰–۱۹۸۰)

خوجه‌ها نیز مانند سایر جوامع آسیاییِ ساکن در شرق آفریقا، تحت تأثیر ناپایداری‌ها و بحران‌های سیاسی-اجتماعی این منطقه قرار گرفتند. سه بحران بزرگ، موج دوم مهاجرت خوجه‌ها از شرق آفریقا را رقم زد و نقش تعیین‌کننده‌ای در پراکندگی گسترده‌ی آن‌ها داشت:

انقلاب زنگبار (۱۹۶۴)

انقلاب زنگبار که با برخوردها و خشونت علیه طبقات حاکم پیشین همراه بود، موجب غارت و تخریب املاک متعلق به جوامع عرب و آسیایی‌ها و از جمله خوجه‌ها شد. مصادره‌ی اموال و خشونت شدید باعث فرار خوجه‌ها از زنگبار گردید. این حادثه تأثیر عمیقی بر جماعت‌های آسیاییِ ساکن زنگبار داشت و بخشی از آنان به بریتانیا و سایر کشورها مهاجرت کردند.

اخراج آسیایی‌ها از اوگاندا (۱۹۷۲)

دستور عیدی امین به اخراج همه‌ی آسیایی‌ها در اوت ۱۹۷۲ و الزام آنان به ترک کشور ظرف ۹۰ روز، موجی از خروج اجباری را به‌وجود آورد؛ ده‌ها هزار نفر از اوگاندا خارج شدند. بسیاری از خوجه‌ها به دیگر کشورهای شرق آفریقا و یا به بریتانیا، کانادا و سایر کشورهای غربی مهاجرت کردند.

ناپایداری‌های سومالی و کنیا

در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ کشورهای سومالی و کنیا که در آن زمان خوجه‌های زیادی در آنجا ساکن بودند، شاهد ناپایداری‌های سیاسی و خشونت علیه خوجه‌ها بود که باعث مهاجرت گروه زیادی از خوجه‌ها به کشورهای غربی شد.

پس از موج مهاجرت‌های اجباری و اختیاری، خوجه‌ها نه‌تنها متلاشی نشدند، بلکه توانستند ساختار خود را بازسازی کنند. جماعت‌های خوجه در اروپا (لندن، لستر، بیرمنگام و پیتربورو)، آمریکای شمالی (تورنتو، ونکوور، اورلاندو و نیویورک) و استرالیا (سیدنی و ملبورن) مجتمع شدند. در این شهرها ساختار جماعتیِ مشابهِ شرق آفریقا (مسجد، حسینیه، مدارس دینی و صندوق‌های خیریه) بازتولید شد تا انسجام اجتماعی و هویت دینی آنها حفظ گردد. جماعات محلی منظم در اروپا، کانادا، آمریکا و استرالیا، فدراسیون جهانی خوجه‌های اثنی عشری و شبکه‌ی سراسری مدارس، مساجد و مراکز اجتماعی باعث شد این جامعه امروز یکی از منسجم‌ترین و ثروتمندترین دیاسپوراهای شیعی خارج از خاورمیانه تبدیل شود. این بازتولید نهادی به خوجه‌ها امکان داد که در سیاست، دانشگاه و اقتصادِ کشورهای میزبان نفوذ پیدا کنند.

زهران ممدانی؛ نمادِ حضورِ فراملی خوجه‌های شرق آفریقا

زهران کوامه ممدانی (Zohran Kwame Mamdani) در ۱۸ اکتبر ۱۹۹۱ در اوگاندا دورن خانواده‌ای از خوجه اثنی‌عشری شرق آفریقا تولد یافت. پدر بزرگ ممدانی، مرحوم کرمعلی علیبها در سال ۱۹۵۰ رئیس جماعت خوجه‌های شرق آفریقا بود و پدر ممدانی (محمود ممدانی)، از خوجه‌های شرق آفریقا است که به خاطر بحران‌های منطقه در کشورهای اوگاندا، تانزانیا و کنیا اقامت داشته است و هم اکنون استاد دانشگاه و محقق برجسته در مراکز دانشگاهی اوگاندا است. ممدانی یکی از القاب معروف شیعیان خوجه در تانزانیا و شرق آفریقا است و در حال حاضر نیز بسیاری از بستگان زهران ممدانی در تانزانیا و اوگاندا هستند.

زهران ممدانی در سال‌های اخیر در عرصه‌ی سیاسی نیویورک فعال بود و به عنوان عضوی از حزب دموکرات و جریان دموکراتیک سوسیالیست‌ها فعالیت می‌کرد تا اینکه امسال (۲۰۲۵) بعد از یک مبارزۀ انتخاباتی، به عنوان شهرداری نیویورک برگزیده شد. انتخاب شهردارِ نیویورک از میان فردی متعلق به جماعت خوجه‌ی اثنی عشری شرق آفریقا، نه‌تنها نمادی از فراگیریِ موفقیت دیاسپورایی است، بلکه نشان می‌دهد که شبکه‌ها و سرمایه‌های اجتماعیِ خوجه‌ها می‌توانند در عرصه‌ی سیاست در سطح بالا نیز تأثیرگذار باشند. حضورِ یک شهردار با ریشه‌های خوجه‌ای باعث توجه عمومی و رسانه‌ای گسترده‌ای به تاریخ و وضعیت خوجه‌ها شده است.

اهمیت خوجه‌ها برای دیپلماسی و فرهنگ ایران

ماهیت اجتماعی جامعه‌ی خوجه‌ها به‌شدت با باورهای اعتقادی شیعه‌ی اثنی‌عشری گره خورده است. همین باور بنیادین، سنگ‌بنای هویت جمعی آنان را شکل داده و مانند زنجیری مستحکم، آنان را به ایران و به میراث فرهنگی و تمدنی تشیع ایرانی پیوند می‌دهد. هرچند خوجه‌ها به‌سبب موقعیت اقتصادی و ملاحظات تجاری گسترده، به‌طور معمول از ورود علنی به عرصه‌ی سیاست رسمی خودداری می‌کنند، اما این امر هیچ‌گاه به معنای فاصله‌گیری اعتقادی یا فرهنگی آنان از ایران نبوده است. بلکه تجربه‌ی تاریخی آنان نشان می‌دهد که هسته‌ی هویتی خوجه‌ها از عمق باورهای شیعی برآمده و این باورها به‌گونه‌ای درونی شده که آنها را در برابر تحولات جهان اسلام و به‌ویژه جریان‌های سیاسی–اجتماعی ایران به‌شدت حساس و متأثر می‌سازد. خوجه‌ها فرهنگ تشیع را نه‌فقط مجموعه‌ای از شعائر مذهبی، بلکه نظامی اخلاقی–تمدنی برای زیست فردی و جمعی می‌دانند. از این‌رو، آنچه امروزه «تشیع ایرانی» نامیده می‌شود – شامل عقلانیت کلامی، ادبیات عاشورایی، روحیه عدالت‌خواهی و پیوند میان دین و اخلاق اجتماعی – در جامعه‌ی خوجه‌ها حضوری پررنگ دارد. بسیاری از اعضای این جامعه افتخار می‌کنند که نسل‌های خود را با چنین فرهنگی پرورش دهند. در جامعه‌ی خوجه‌های امروز ادبیات دینی ایرانی، مناسک عزاداری مبتنی بر سنت‌های ایرانی–عاشورایی، سبک‌های تربیتی برگرفته از الگوهای خانوادگی شیعه ایرانی، و حتی الگوهای سازمانی هیئت‌ها و انجمن‌های دینی در ایران، تا حدود زیادی بازتولید می‌شود. این روند باعث شده که پیوند فرهنگی خوجه‌ها با ایران نه‌فقط یک خاطره‌ی تاریخی، بلکه یک واقعیت زنده‌ی اجتماعی باشد.

همه چیز درباره تبار زهران ممدانی؛ خوجه‌های اثنی عشری اقلیتی فراملی

پیوندهای عمیق اعتقادی، فرهنگی و تربیتی خوجه‌ها با ایران، ظرفیت مهمی برای دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران فراهم می‌کند. خوجه‌ها، به‌عنوان یکی از شبکه‌های منسجم و سازمان‌یافته شیعی در جهان، هم در حوزه‌ی ارتباطات فراملی و هم در عرصه‌ی اقتصادی و رسانه‌ای نفوذ گسترده‌ای دارد. آنها اگرچه غالباً به‌دلیل منافع اقتصادی تمایل دارند روابط سیاسی آشکاری با دولت‌ها یا جریان‌های منطقه‌ای نداشته باشند، اما گرایش درونی و دلبستگی فرهنگی آنان به ایران، زمینه‌ای طبیعی برای همکاری‌های فرهنگی، آموزشی، مذهبی و اجتماعی فراهم می‌کند. برخلاف بسیاری از گروه‌های مسلمان که پیوندهای ضعیف یا مقطعی با ایران دارند، خوجه‌ها، ایران را مرکز تکوین فرهنگی خود می‌دانند و همین امر یک پشتوانه‌ی عاطفی و پایدار برای دیپلماسی فرهنگی ایجاد می‌کند.ایران می‌تواند از این ظرفیت مهم، به‌عنوان پل ارتباطی نرم بهره‌مند شود:

جامعه‌ی خوجه‌ها، آمیخته‌ای از نظم سازمانی و تعهد مذهبی است و می‌تواند الگوی مناسبی برای معرفی تشیع دوازده امامی که مذهب رسمی ایرانی است، در محیط‌های چندفرهنگی باشد.

پیوند عاطفی خوجه‌ها با حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی ایران، بستر مناسبی برای پروژه‌های علمی و آموزشی مشترک فراهم می‌سازد. به ویژه آنکه بسیاری از جوانان امروز خوجه‌ها در دانشگاه‌های معتبر جهانی جایگاه‌های پژوهشی و آموزشی یافته‌اند و جماعت خوجه از سرمایه‌ی انسانی قوی برخوردارند.

حضور گسترده‌ی خوجه‌ها در شرق آفریقا، اروپا، آمریکای شمالی و حوزه‌ی خلیج فارس، شبکه‌ای طبیعی برای انتشار نمادهای فرهنگی ایران ایجاد کرده است.

اقدامات زیر می‌تواند به تعامل سازنده و استراتژیک بین نهادهای فرهنگی-آموزشی ایرانی و این جماعت منجر شود:

گسترش بورسیه‌های هدفمند برای دانشجویان خوجه: در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری، به‌ویژه در رشته‌های علوم انسانی، مطالعات دیاسپورا، تاریخ اسلام و مطالعات توسعه.

برنامه‌های تبادل اساتید و دانشجویان: دعوت به کنفرانس‌ها و همایش‌های تخصصی در ایران در موضوعات مرتبط با تاریخ و فرهنگ شیعیِ جنوب آسیا و شرق آفریقا.

برگزاری رویدادهای مشترک فرهنگی (نمایشگاه‌ها، سخنرانی‌ها و برنامه‌های فرهنگی) در سفارتخانه‌ها و مراکز فرهنگی ایران در کشورهای میزبان خوجه‌ها (تانزانیا، کنیا، اوگاندا و مراکز دیاسپورا در لندن، تورنتو و …).

حمایت‌های معنوی از پروژه‌های «بیدارسازیِ میراث خوجه‌ها» (Heritage Awakening) که با توجه به گسست نسلی جوانانی که در کشورهای غربی بزرگ شده‌اند، جزو مهمترین برنامه‌های فدارسیون جهانی خوجه‌هاست.

البته این تعامل باید با رعایت کاملِ استقلالِ جمعی و حریم خصوصیِ جماعت، و دور از هرگونه رویکردهای تبلیغاتی یک‌طرفه باشد. در این صورت، هر گونه همکاری شفاف، مبتنی بر احترام متقابل و متناسب با قوانین کشور میزبان می‌تواند بستری برای تقویت دیپلماسی عمومی و فرهنگی ایران اسلامی باشد.

ادامه مطلب

دینی و مذهبی

آغاز پویش «یاس قرآن» به مناسبت شهادت حضرت زهرا (س)

پویش معنوی «یاس قرآن» با هدف ترویج معارف فاطمی و تشویق قرآن‌آموزان به انجام فعالیت‌های عبادی، اخلاقی و هنری راه‌اندازی شد.

آغاز پویش «یاس قرآن» به مناسبت شهادت حضرت زهرا (س)

به گزارش خبرگزاری مهر، پویش معنوی «یاس قرآن» به همت مرکز امور قرآنی آستان قدس رضوی هم‌زمان با ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) و با هدف ترویج معارف فاطمی و تشویق قرآن‌آموزان به انجام فعالیت‌های عبادی، اخلاقی و هنری راه‌اندازی شد.

این پویش در سه بخش قرآن کریم، اخلاقی و هنری طراحی شده و شرکت‌کنندگان موظف‌اند هر سه بخش را انجام دهند؛ از تلاوت سوره مبارکه کوثر و انجام یک عمل نیک پنهانی به نیت سیره فاطمی گرفته تا تولید آثار هنری متناسب با شخصیت حضرت زهرا (س)، از جمله شرایط شرکت در این مسابقه است.

همه قرآن‌آموزان می‌توانند در این حرکت نورانی شرکت کنند و با قدمی کوچک، اما دلی بزرگ، یاد بانوی مهربانی‌ها را زنده نگه دارند. مهلت و نحوه ارسال آثار در این پویش از ۱ تا ۱۰ آذرماه و از طریق AbnaoReza۱۲۱ در پیام رسان ایتا اعلام شده است.

ادامه مطلب

دینی و مذهبی

باستان گرایی و ملی گرایی در برابر اسلام و فرهنگ دینی،تضاد یا هم‌خوانی؟

نشست علمی «باستان گرایی و ملی گرایی در برابر اسلام و فرهنگی دینی» در خانه علوم انسانی ایران برگزار می‌شود.

باستان گرایی و ملی گرایی در برابر اسلام و فرهنگ دینی،تضاد یا هم‌خوانی؟

به گزارش خبرنگار مهر، نشست علمی «باستان گرایی و ملی گرایی در برابر اسلام و فرهنگی دینی» به همت گروه مطالعات انقلاب اسلامی پژوهشگاه با مشارکت خانه علوم انسانی ایران به صورت حضوری و مجازی برگزار می‌شود.

این نشست از سلسله نشست‌های «مسئله ایرانی گری، ملیت و دیانت» که محسن ردادی، علیرضا بهرامی و ناصر عابدی از سخنرانان آن هستند.

این نشست روز چهارشنبه ۵ آذر ماه ۱۴۰۴، ساعت ۱۴ در محل خانه علوم انسانی ایران واقع در خیابان نجات الهی نبش ورشو برگزار خواهد شد. علاقه مندان به حضور مجازی می‌توانند از طریق لینک https://skyroom.online/ch/iict/farhang اقدام کنند.

ادامه مطلب
تبلیغات

برترین ها