به گزارش بهداشت نیوز، افسردگی در سالمندان یکی از مسائل جدی سلامت روان است که در سال‌های اخیر توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. جمعیت ایران به سرعت در حال پیر شدن است و با افزایش تعداد سالمندان، مشکلاتی مانند افسردگی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. افسردگی در این سن می‌تواند زندگی فرد را از جهات مختلف دچار اختلال کند. این اختلال نه تنها احساس غم و بی‌انگیزگی ایجاد می‌کند، بلکه ممکن است بر سلامت جسمی اثر بگذارد، سرعت روند پیری را افزایش دهد و فرد را نسبت به بیماری‌های مزمن آسیب‌پذیرتر کند.

گزارش‌ها نشان می‌دهند بسیاری از سالمندان علائم خود را جدی نمی‌گیرند یا آن را ناشی از مشکلات جسمی تصور می‌کنند. این اتفاق باعث می‌شود روند تشخیص و درمان با تاخیر مواجه شود و خطر تداوم علائم بالا برود. از آنجا که نرخ افسردگی در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته است، نیاز به بررسی دقیق‌تر علائم و عوامل تاثیرگذار بر آن بیش از گذشته احساس می‌شود. مطالعات جهانی نیز نشان داده‌اند که درصد زیادی از سالمندان، طی سال‌های آخر عمر، علائم افسردگی را به شکل پایدار تجربه می‌کنند. به همین دلیل، شناخت این اختلال و پیگیری آن اهمیت زیادی در حفظ سلامت سالمندان دارد.

افسردگی در دوران سالمندی معمولا پیچیده‌تر از سنین جوانی است و خود را با نشانه‌هایی مانند اختلال شناختی، مشکلات جسمی یا کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره نشان می‌دهد. در این دوره، زندگی فرد با تغییرات مهمی همراه است؛ مانند بازنشستگی، کاهش ارتباطات اجتماعی، تغییرات جسمی، کم‌تحرکی و در برخی موارد، از دست دادن عزیزان. این شرایط باعث می‌شود احتمال بروز افسردگی یا تداوم آن بیشتر شود. از سوی دیگر، عوامل اجتماعی و اقتصادی مانند درآمد کم یا نبود حمایت مناسب نیز در تشدید وضعیت نقش دارند. نتایج مطالعات پیشین نشان می‌دهند درصد قابل توجهی از سالمندان در طول چند سال، علائم افسردگی را به شکل پایدار تجربه می‌کنند یا مجددا دچار آن می‌شوند. به همین دلیل است که پیگیری منظم وضعیت روان سالمندان، غربالگری مداوم و درمان به‌موقع از اهمیت بالایی برخوردار است تا از تشدید مشکلات جلوگیری شود و کیفیت زندگی این گروه سنی ارتقا پیدا کند.

در پژوهشی که توسط محبوبه فرامرزی از مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت پژوهشکده سلامت دانشگاه علوم پزشکی بابل و پنج همکار او انجام شد، روند تغییر افسردگی در سالمندان ایرانی بررسی شده است. محققان تلاش کردند با پیگیری چندساله، الگوی واقعی این اختلال را در زندگی سالمندان بسنجند.

برای انجام این پژوهش از داده‌های ۸۰۰ سالمند دو دو فاز مطالعاتی جمعا پنج ساله استفاده شد. بدین منظور از پرسش‌نامه استاندارد افسردگی، پرسش‌نامه‌های جمعیت شناختی، ارزیابی اختلال شناختی و ارزیابی فعالیت فیزیکی استفاده شد. این روش امکان می‌داد هم تغییرات افسردگی در طول مدت مطالعه سنجیده شود و هم نقش عواملی مانند تحصیلات، جنسیت، فعالیت بدنی و وضعیت شناختی مشخص گردد.

نتایج نشان دادند که میزان افسردگی در فاز اول مطالعه حدود ۲۰.۳۹ درصد بود و در فاز دوم کمی کاهش یافت و به ۲۰.۳۵ درصد رسید. شدت افسردگی نیز در هر دو فاز تقریبا مشابه بود و تغییر قابل توجهی مشاهده نشد. از سوی دیگر، مشخص شد ۴۰.۲۰ درصد از سالمندان طی پنج سال دچار افسردگی شدند و در ۵۸.۲۰ درصد کسانی که در فاز نخست افسردگی داشتند، علائم پایدار ماند. همچنین دو عامل مهم یعنی مرد بودن و تحصیلات پایین بیشترین نقش را در بدتر شدن روند افسردگی داشتند.

در بخش نتیجه گیری تاکید شده است که افسردگی در یک پنجم سالمندان بروز پیدا می‌کند و در نیمی از آنها پایدار می‌ماند. این یافته‌ها نشان می‌دهند غربالگری منظم و ارجاع به متخصصان روان برای پیشگیری و درمان چقدر مهم است. اگر افسردگی زودتر شناسایی شود، درمان موثرتر خواهد بود و احتمال بهبود بیشتر می‌شود.

بر این اساس، تغییرات افسردگی در بازه‌های زمانی کوتاه ممکن است بسیار ناهمگون باشد. در برخی کشورها روند کاهش، افزایش یا پایداری افسردگی با طول دوره مطالعه، تعداد نمونه یا ابزار سنجش تفاوت پیدا کرده است.

همچنین روشن شد که عوامل فرهنگی، فشارهای اجتماعی و وضعیت اقتصادی می‌توانند شدت و پایداری افسردگی را تحت تاثیر قرار دهند. اهمیت این یافته‌ها در آن است که برنامه ریزی برای حمایت از سالمندان باید با در نظر گرفتن این شرایط انجام شود.

این پژوهش همچنین نشان داد تحصیلات بالا می‌تواند نقش محافظتی در برابر افسردگی داشته باشد و ریسک آن را کاهش دهد. در مقابل، برخی عوامل مانند فعالیت فیزیکی یا شرایط تاهل در این مطالعه اثر معناداری نشان ندادند، هرچند در مطالعات دیگر این اثر دیده شده است.

 این نتایج علمی در «فصلنامه سالمند» منتشر شده‌اند که وابسته به دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی است و یکی از نشریات تخصصی معتبر در حوزه سالمندی به شمار می‌رود.

به گزارش بهداشت نیوز، سبک راه رفتن صاف و ایستاده که در این نوع راه رفتن، فرد با قامت راست و بدون خمیدگی در کمر یا گردن راه می‌رود، می‌تواند واکنش بدن و ذهن به استرس را تعدیل کند. این تحقیق با شرکت ۷۳ بزرگسال انجام شده است؛ از شرکت‌کنندگانی که خواسته شد در طول کار استرس‌زا به‌صورت صاف و بدون خمیدگی راه بروند، فیزیولوژی آرام‌تر و خلق‌وخوی پایدارتری نسبت به افرادی ثبت شد که از آنان خواسته شده بود به صورت خمیده راه بروند.

محققان این تحقیق انجام شده در نیوزیلند به بررسی تاثیرات فوری، نه تغییرات بلندمدت پرداختند و نکته کلیدی آن ساده است، تغییرات کوچک در وضعیت بدن می‌تواند در لحظه مهم باشد.

این نظریه نشان می‌دهد که حرکات بدن به احساسات و افکار مرتبط است. وضعیت بدن یکی از واضح‌ترین سیگنال‌هایی است که بدن می‌تواند ارسال کند. شانه‌ها، موقعیت سر و نحوه چرخش بازوها، همگی حامل اطلاعاتی هستند که سیستم عصبی از آنها استفاده می‌کند.

در این تحقیق، شرکت‌کنندگان ابتدا اندازه‌گیری‌های اولیه خلق‌وخوی و سیگنال‌های بدنی ناشی از استرس را تکمیل کردند و شرکت‌کنندگان قبل از اینکه به‌طور تصادفی به دو گروه تقسیم شوند، با سبک معمول خود راه رفتند و مورد بررسی قرار گرفتند. آنان در حین راه رفتن با همان چالش استرس روبرو شدند که در بسیاری از تحقیقات استفاده می‌شود.  افرادی که صاف و بدون خمیدگی راه می‌رفتند در مقایسه با افرادی که قوز کرده بودند، تاثیرات منفی، خواب‌آلودگی کمتر و درد کمتری را گزارش کردند. آنان همچنین اندکی احساس قدرت بیشتر ثبت کردند. این گروه از نظر فیزیکی، فشار خون سیستولیک پایین‌تر را نشان دادند و دمای بدن آنان نیز کمی پایین‌تر بود.

وضعیت بدن برای اکثر افراد، نمی‌تواند جایگزین درمان، دارو، خواب یا حمایت اجتماعی ‌شود اما می‌تواند در لحظه کمک کند. نتایج آزمایشگاهی در این تحقیق کوتاه‌مدت و محتاطانه طراحی شده‌اند. محققان به تاکتیک و نه درمان اشاره و تاکید کردند که چگونه بدن و مغز در هنگام استرس با یکدیگر در ارتباط هستند.

اگر می‌خواهید این روش را امتحان کنید، هنگام راه رفتن به نشانه‌های ساده‌ فرم ایستادن فکر کنید. سر خود را صاف نگه دارید، به جلو نگاه کنید، اجازه دهید بازوهایتان تاب بخورند و جناغ سینه خود را بدون قوس دادن به کمر، کمی بالا بیاورید.  

از این روش در هنگام بروز استرس‌های رایج استفاده کنید زیرا این تنظیمات اندک می‌توانند به‌عنوان تنظیم مجدد بدن در حین انجام کار مانند مدیریت استرس عمل کنند.

تحقیقات آینده باید این تغییر وضعیت را نه فقط در چند دقیقه بلکه در طول هفته‌ها و ماه‌ها آزمایش کنند. آزمایش‌های دنیای واقعی در مدرسه، محل کار و خانه نشان خواهد داد که تاثیرات چقدر خوب منتقل می‌شوند.  

محققان همچنین باید سنین و شرایط سلامتی مختلف را بررسی کنند. پاسخ نوجوانان، بزرگسالان مسن و افراد مبتلا به درد مزمن ممکن است به یک شکل نباشد.  این نتایج به ترسیم نقشه‌ای از نشانه‌های وضعیت بدنی که بیشترین اهمیت را دارند، کمک خواهد کرد. زاویه سر، موقعیت شانه و ریتم راه رفتن ممکن است به‌طور یکسان موثر نباشند.

سایت ارث گزارش کرد، در نهایت، گسترش اقدامات فیزیولوژیکی می‌تواند مسیری را روشن کند. ردیابی تغییرپذیری ضربان قلب، کورتیزول و الگوهای تنفس در کنار فشار خون و رسانایی پوست، تصویر را کامل می‌کند.

نتایج این تحقیق در مجله رفتار درمانی و تجربی منتشر شده است.

منبع: ایسنا

به گزارش بهداشت نیوز، سارا آقابابایی، کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی با تأکید بر اینکه نوسانات خلقی بیماران دوقطبی شدیدتر و طولانی‌تر از تغییرات معمول خُلق است، گفت: این اختلال با دارودرمانی، روان‌درمانی و حمایت خانواده قابل کنترل و مدیریت است.

وی در تشریح ویژگی‌های اختلال دوقطبی اظهار کرد: این بیماران دوره‌هایی از افسردگی و شیدایی را تجربه می‌کنند که می‌تواند عملکرد روزمره، روابط و تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی را مختل کند.

این روانشناس گلستانی مهم‌ترین عوامل مؤثر را ژنتیک، تغییرات شیمیایی مغز و فشارهای محیطی دانست و با اشاره به انواع اختلال دوقطبی توضیح داد: نوع یک با شیدایی کامل و نوع دو با افسردگی شدید و شیدایی خفیف همراه است و هر دو نیازمند درمان تخصصی هستند.

به گفته او، تشخیص این اختلال فقط از طریق ارزیابی بالینی امکان‌پذیر است و هیچ آزمایش قطعی برای آن وجود ندارد.

آقابابایی دارودرمانی را «ستون اصلی درمان» عنوان کرد و افزود: روان‌درمانی، آموزش خانواده و سبک زندگی منظم به تثبیت خُلق فرد کمک می‌کند.

او نقش خانواده را در دوره‌های شیدایی و افسردگی حیاتی دانست و گفت: حمایت عاطفی و پرهیز از تنش، روند درمان را تسهیل می‌کند.

این روانشناس گلستانی تأکید کرد: اختلال دوقطبی قابل کنترل است و افراد در صورت پایبندی به درمان می‌توانند زندگی طبیعی داشته باشند.

وی همچنین ازدواج را برای این بیماران ممنوع ندانست و آگاهی‌رسانی عمومی را در کاهش انگ اجتماعی مؤثر برشمرد.

منبع: ایسنا