به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، در سال‌های اخیر، حوزه سلامت یکی از پرچالش‌ترین عرصه‌هایی بوده که مردم سراسر کشور از نزدیک با کیفیت و نواقص آن مواجه شده‌اند؛ حوزه‌ای که هر اختلال کوچک در آن، مستقیم‌ترین و عمیق‌ترین پیامدها را بر زندگی مردم برجای می‌گذارد. استان کرمانشاه نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ استانی با جمعیت قابل‌توجه، پراکندگی جغرافیایی گسترده، بافت اجتماعی متنوع و فشار مضاعفی که حوادث طبیعی، بحران‌های اقتصادی و مشکلات ساختاری طی سال‌ها بر دوش نظام درمانی آن گذاشته است.

در میان همه این دغدغه‌ها، تأمین داروهای بیماران خاص همچنان یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های مردم بوده است؛ بیمارانی که زندگی‌شان به چند قلم دارو وابسته است و کوچک‌ترین کمبود یا افزایش هزینه می‌تواند آرامش خانواده را برهم بزند. از سوی دیگر، بعضی ناهنجاری‌ها مانند دریافت‌های غیرقانونی برخی پزشکان، گرچه محدود، اما همواره سایه‌ای از بی‌اعتمادی بر فضای سلامت می‌اندازد؛ موضوعی که با حساسیت افکار عمومی و ضرورت برخورد قاطع همراه است.

در کنار این موارد، نقض حریم خصوصی بیماران، تعطیلی یا نیمه‌فعال بودن برخی درمانگاه‌های شبانه‌روزی، کمبود نیروی متخصص، ازدحام در مراکز درمانی و ضرورت اجرای دقیق قوانین حوزه سلامت از جمله مسائل دیگری است که مردم بارها در تماس با رسانه‌ها آن را مطرح کرده‌اند. بسیاری از شهروندان می‌پرسند چرا برخی درمانگاه‌های شبانه‌روزی نیمه‌شب تعطیل می‌شوند؟ چرا نظارت‌ها در تمام ساعات روز یکسان نیست؟ آیا بیماران خاص همچنان با کمبود دارو مواجه‌اند؟ و چرا زیرمیزی هنوز در برخی مراکز مشاهده می‌شود؟

همزمان، توسعه زیرساخت‌های سلامت، بهبود نظارت، اجرای قوانین سخت‌گیرانه و توجه به حقوق بیماران، از مطالبه‌های جدی مردم کرمانشاه به‌شمار می‌رود؛ مطالبه‌ای که دستگاه‌های درمانی ناگزیرند پاسخ روشنی برای آن ارائه کنند. در چنین فضایی و با وجود این پرسش‌های متعدد، نقش مدیریت ارشد دانشگاه علوم پزشکی بیش از هر زمان دیگری پررنگ است.

در حالی‌که مردم درگیر هزینه‌های سنگین درمان و دسترسی دشوار به خدمات پزشکی هستند، سه پرسش بنیادین دوباره پیشِ روی نظام سلامت قرار گرفته است؛ پرسش‌هایی که سال‌هاست بی‌پاسخ مانده‌اند و هر شب هزاران شهروند با آن دست‌به‌گریبان‌اند: چرا درمانگاه‌های شبانه‌روزی نیمه‌شب تعطیل می‌شوند؟ چرا هنوز پدیده تلخ «زیرمیزی» در سیستم درمانی ریشه‌کن نشده؟ و چرا نظارت‌ها همچنان در حد شعار باقی مانده است؟ این سؤالات نه فقط دغدغه مردم که آزمونی جدی برای سیاست‌گذاران سلامت است؛ آزمونی که نتایج آن، مستقیماً بر جان و زندگی بیماران اثر می‌گذارد.

خبرنگار خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگویی تفصیلی با دکتر علی سروش، رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه به بررسی شفاف و دقیق وضعیت فعلی حوزه سلامت پرداخت تا  پرسش‌های افکار عمومی درباره تأمین داروهای بیماران خاص، برخورد با تخلفات پزشکی، تقویت نظارت‌ها، رعایت حریم خصوصی بیماران و ضرورت فعالیت 24 ساعته درمانگاه‌های شبانه‌روزی پاسخ دهد.

تسنیم: آقای دکتر، در ابتدا بفرمایید وضعیت تأمین دارو برای بیماران خاص در استان کرمانشاه چگونه است؟ آیا دغدغه‌ و کمبودی در این حوزه وجود دارد؟

سروش: خوشبختانه در حال حاضر تأمین داروهای بیماران خاص در استان به‌طور کامل انجام می‌شود. ما علاوه بر تأمین دارو، بسته حمایتی ویژه‌ای نیز برای این بیماران فعال کرده‌ایم که کمک می‌کند فشار مالی بر خانواده‌ها به حداقل برسد. تقریباً همه بیماران خاص تحت پوشش بیمه سلامت هستند و عمده هزینه دارویی آن‌ها نیز شامل فرانشیز، توسط بیمه پرداخت می‌شود. به همین دلیل، بار مالی درمان برای این گروه کاملاً کنترل‌شده است.

البته باید توجه داشت که تفاوت هزینه در مواردی ایجاد می‌شود که بیمار به دلایل مختلف تصمیم به تهیه داروی خارجی یا دارویی خارج از فهرست رسمی دارویی کشور می‌گیرد. در این موارد انتخاب به عهده بیمار است و نظام سلامت موظف است داروی مورد تأیید و موجود را تأمین کند. با این حال سازمان غذا و دارو و معاونت غذا و داروی استان پیگیری‌های مستمری دارند تا کمبودها به حداقل برسد و چرخه تأمین دارو دچار وقفه نشود.

تسنیم: با توجه به کمبودهای مقطعی دارو در کشور، آیا در استان با مشکل خاصی مواجه بوده‌اید؟

سروش: کمبودهای مقطعی یک واقعیت ملی است و تنها مختص استان ما نیست. گاهی به دلیل مشکلات واردات، تولید یا توزیع، برخی داروها برای مدتی محدود دچار کمبود می‌شوند. اما همه تلاش ما این است که توزیع دارو در استان شفاف، منظم و طبق قانون باشد. داروخانه‌های دولتی و خصوصی نیز موظف شده‌اند تنها سهم قانونی بیمار را دریافت کنند و هیچ هزینه اضافی مطالبه نکنند.

نظام دارویی استان با حساسیت بالا موضوع را رصد می‌کند و در بسیاری موارد کمبود احتمالی پیش از تبدیل‌شدن به بحران، مدیریت می‌شود.

تسنیم: یکی از مسائل مطرح‌شده در جامعه، دریافت‌های غیرقانونی برخی پزشکان است. آیا در استان کرمانشاه این مسئله وجود دارد؟

سروش: بله، این موضوع یک مشکل محدود اما مهم است. باید تأکید کنم که اکثریت قریب به اتفاق پزشکان قانون‌مدار، متعهد و جزو سرمایه‌های انسانی استان هستند. اما متأسفانه معدود افرادی اقدام به دریافت مبالغ غیرقانونی یا همان زیرمیزی کرده‌اند. این افراد شناسایی شده‌اند و در مواردی برخوردهای جدی و حتی انضباطی انجام شده است.

نظارت‌ها ادامه دارد و ما از مردم نیز می‌خواهیم موارد مشاهده‌شده را گزارش دهند تا بتوانیم با سرعت و دقت بیشتری برخورد کنیم. اصل مهم این است که هیچ بیمار نباید بابت درمان، تحت فشار مالی غیرقانونی قرار گیرد.

تسنیم: سامانه 190 تا چه حد می‌تواند کمک‌کننده باشد؟ آیا شکایات مردمی از این طریق پیگیری می‌شود؟

سروش: سامانه 190 یکی از ابزارهای اصلی ما در دریافت گزارش‌های مردمی است و نقش تعیین‌کننده‌ای در نظارت بر حوزه سلامت دارد. این سامانه کاملاً آماده ثبت شکایات است، اما باید تاکید کنم که برای پیگیری حقوقی کامل، لازم است شکایت به صورت رسمی نیز ثبت شود تا روند بررسی و برخورد قانونی امکان‌پذیر باشد.

علاوه بر این، بازرسی دانشگاه به‌طور مستمر فعال است و کوچک‌ترین تخلفات احتمالی را بررسی می‌کند. هدف ما ایجاد فضایی امن و قانونمند برای بیماران است تا بدون نگرانی از حقوق‌شان دفاع شود.

تسنیم: موضوع مهم دیگری که مطرح می‌شود رعایت حریم خصوصی بیماران است. آیا در استان این مسئله به‌صورت کامل رعایت می‌شود؟

سروش: رعایت حریم خصوصی یکی از اصول اخلاقی و قانونی حوزه درمان است و بارها نسبت به آن تأکید کرده‌ایم. متأسفانه در برخی زمان‌ها و به‌ویژه به دلیل کمبود متخصصان یا حجم بالای مراجعان، این اصل صددرصد رعایت نمی‌شود. اما سیاست دانشگاه علوم پزشکی این است که در همه مراکز درمانی—اعم از مطب‌ها، درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها این موضوع جدی گرفته شود.

تذکرهای لازم داده شده و در بازرسی‌ها نیز این محور در اولویت قرار دارد. کر dignity انسان باید در هر لحظه از فرایند درمان حفظ شود.

تسنیم: مردم از تعطیلی برخی درمانگاه‌های شبانه‌روزی گلایه دارند. آیا این مراکز ملزم به فعالیت 24 ساعته هستند؟

سروش: بله، درمانگاه شبانه‌روزی طبق قانون موظف است بدون وقفه 24 ساعت خدمات ارائه کند. به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست که یک مرکز درمانی از نیمه‌شب فعالیت خود را متوقف کند. با تعدادی از مراکز که این تخلف را انجام داده‌اند برخورد شده و تذکر جدی داده‌ایم. اگر این اتفاق تکرار شود، قطعاً لغو مجوز در دستور کار قرار می‌گیرد.

برخی از این مراکز به‌دلیل کاهش تعداد بیماران پس از نیمه‌شب اقدام به تعطیلی می‌کنند، اما چنین توجیهی در نظام سلامت جایگاهی ندارد. مردم باید در هر ساعت از شبانه‌روز امکان دسترسی فوری به خدمات درمانی اولیه را داشته باشند.

تسنیم: در پایان، پیام یا توصیه‌ای برای مردم استان دارید؟

سروش: از شهروندان می‌خواهم در صورت مشاهده هرگونه تخلف در حوزه درمان—از زیرمیزی گرفته تا نقص در ارائه خدمات—بدون نگرانی گزارش دهند. همراهی مردم با نظام سلامت کمک می‌کند کیفیت خدمات درمانی در استان ارتقا یابد. سلامت مردم ارزشمندترین سرمایه ماست و همه دستگاه‌ها موظف‌اند برای صیانت از آن تلاش کنند.

انتهای پیام/

به گزارش خبرگزاری تسنیم از خوزستان، کاهش بی‌سابقه حجم ذخایر آب در پشت سد کرخه، یکی از مهم‌ترین سدهای راهبردی کشور، سبب شد واحدهای نیروگاه برق‌آبی این سد به‌طور کامل از مدار تولید خارج شوند. کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این وضعیت، نه‌تنها زندگی مردم و کشاورزان پایین‌دست را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه خطر قطعی برق در شبکه سراسری را نیز افزایش می‌دهد و تبعات اقتصادی و محیط‌زیستی گسترده‌ای به همراه خواهد داشت.

سد کرخه، یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سدهای کشور، سال‌هاست نقشی حیاتی در تأمین آب، تنظیم جریان رودخانه، کنترل سیلاب‌ها و تولید برق‌آبی در جنوب غرب ایران ایفا می‌کند. اما امروز این سد با بحرانی مواجه شده که بسیاری از کارشناسان آن را «وخیم‌ترین وضعیت 30 سال اخیر» توصیف می‌کنند. خوزستان، استانی که همیشه با رودخانه‌ها و منابع آب فراوان شناخته می‌شد، اکنون زیر سایه خشکسالی ممتد، کاهش شدید بارش‌ها و افت بی‌سابقه توان اکوسیستم‌های آبی نفس می‌کشد؛ و سد کرخه، به‌عنوان یکی از نمادهای مدیریت آب کشور، یکی از نخستین قربانیان این بحران است.

افت شدید ذخایر آب

بر اساس اعلام مسئولان، ذخایر آب مخزن سد کرخه به حدود یک میلیارد مترمکعب رسیده؛ رقمی که به گفته مدیران سد، بسیار پایین‌تر از میزان لازم برای تولید پایدار برق است. تراز 180 متری فعلی مخزن، نسبت به حد استاندارد بهره‌برداری، حدود چهل متر کاهش نشان می‌دهد؛ کاهشی که عملاً امکان چرخش توربین‌های نیروگاه و تولید برق را از بین برده است.

برای سد کرخه که در زمان احداث با هدف تنظیم آب کشاورزی، تأمین آب شرب شهرهای پایین‌دست و تولید برق طراحی شد، این حجم کمِ ذخیره آب، به معنای توقف کامل نیروگاه و اعمال محدودیت‌های سنگین در رهاسازی آب است.

چرا نیروگاه از مدار خارج شد؟

در نگاه نخست، خروج نیروگاه از مدار نتیجه ساده‌ای از کاهش ذخایر آب است؛ اما کارشناسان معتقدند ماجرا بسیار پیچیده‌تر از آن است. «تعارض بین تولید برق و تأمین آب شرب و کشاورزی» در شرایط خشکسالی شدید، تصمیم‌گیری را دشوار کرده است. امیر محمودی، مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه، در گفت‌وگویی با رسانه‌ها اعلام کرده که کاهش شدید ورودی آب، ما را مجبور کرد واحدهای نیروگاه را از مدار خارج کنیم تا اولویت اصلی یعنی تأمین نیازهای حیاتی مردم، کشاورزی و صنعت منطقه حفظ شود.

به گفته وی، رهاسازی محدود از طریق دریچه‌های پایینی سد تنها برای جلوگیری از آسیب‌های جدی به مردم و حفظ بقای کشاورزی در پایین‌دست انجام می‌شود. او هشدار داده است که در صورت تداوم خشکسالی، سایر سدهای مهم کشور نیز ممکن است با بحران‌های مشابه مواجه شوند.

پیامدهای توقف تولید برق

خروج نیروگاه کرخه از مدار تولید، فقط یک مسئله محلی نیست؛ بلکه به دلیل نقش مهم این سد در شبکه برق‌آبی کشور، پیامدهای آن در سطح ملی نیز احساس خواهد شد. حدود 10 درصد از برق تولیدی خوزستان از نیروگاه‌های برق‌آبی سدهای بزرگ تأمین می‌شود و کاهش توان آنها، فشار بیشتری بر نیروگاه‌های حرارتی خواهد آورد؛ نیروگاه‌هایی که خود برای تولید برق نیاز به آب دارند و در تابستان با محدودیت‌های متعدد مواجه می‌شوند.

از سوی دیگر، کاهش رهاسازی آب، نخستین اثر خود را بر کشاورزی پایین‌دست نشان می‌دهد. خوزستان با هزاران هکتار اراضی کشاورزی و صنایع وابسته به آب، در صورت ادامه خشکسالی با کاهش قابل توجه سطح کشت، افت تولید محصولات استراتژیک و تهدید امنیت غذایی کشور روبه‌رو خواهد شد. کشاورزان منطقه که طی سال‌های اخیر همواره با تنش آبی دست‌وپنجه نرم کرده‌اند، اکنون بیش از هر زمان دیگری از آینده معیشت خود نگران هستند.

سایه سنگین سوءمدیریت بر سر بحران کرخه

بسیاری از کارشناسان حوزه آب معتقدند که بحران امروز کرخه، فقط نتیجه خشکسالی نیست؛ بلکه پیامد سال‌ها مدیریت نادرست منابع آب، برداشت بی‌رویه از رودخانه‌ها و وابستگی شدید سیاست‌های انرژی به سدسازی است.

در سال‌های گذشته، تمرکز بر احداث سدهای متعدد و توسعه نیروگاه‌های برق‌آبی بدون توجه به ظرفیت اکولوژیک حوضه‌ها، باعث شد بسیاری از رودخانه‌های کشور به‌طور دائم با کمبود جریان روبه‌رو شوند. سد کرخه اکنون مثال روشن این رویکرد است؛ سدی که روزگاری یکی از پروژه‌های افتخارآمیز مدیریت آب محسوب می‌شد، اما امروز در برابر خشکسالی‌های بلندمدت عملاً بی‌دفاع است.

بدون اصلاح سیاست‌ها، بحران تکرار می‌شود

کارشناسان حوزه آب معتقدند که تجربه تلخ کرخه، زنگ هشدار جدی برای اصلاح سیاست‌های مدیریت منابع آب و انرژی کشور است. آنها بر این باورند که سدسازی بدون توجه به جریان زیست‌محیطی، دیگر کارآمد نیست و نیروگاه‌های برق‌آبی در دوره‌های خشکسالی نمی‌توانند نقش پایدار در تأمین انرژی داشته باشند، اما باید منابع انرژی کشور متنوع‌تر شود و وابستگی به برق‌آبی کاهش یابد.

کشاورزی سنتی و پرمصرف باید جای خود را به الگوهای نوین و کم‌آب‌بر بدهد و شبکه‌های آب و برق باید بر پایه مدیریت ریسک و سازگاری با خشکسالی طراحی شوند؛  به بیان دیگر، کشور باید از «مدیریت بحرانی» فاصله گرفته و به سمت «مدیریت پیشگیرانه» حرکت کند.

در همین راستا، امیر محمودی، مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه، اعلام کرد: حجم ذخیره آب پشت سد اکنون حدود یک میلیارد متر مکعب است و تراز مخزن به 180 متر رسیده که تقریباً 40 متر پایین‌تر از حد طبیعی بهره‌برداری برای تولید برق است.

به گفته وی کاهش شدید ورودی آب باعث شد واحدهای نیروگاه از مدار تولید خارج شوند و دریچه‌های پایینی سد باز شوند تا آب ذخیره‌شده برای تأمین نیازهای حیاتی مردم و کشاورزان منطقه رهاسازی شود.

محمودی تأکید کرد: در شرایط کنونی، تأمین نیازهای ضروری مردم و بخش کشاورزی و صنعتی منطقه در اولویت قرار دارد و تولید برق به دلیل محدودیت منابع آب در درجه دوم اهمیت است.

وی همچنین هشدار داد: اگر خشکسالی ادامه یابد، سایر سدها نیز ممکن است با مشکلات مشابه مواجه شوند و بر ضرورت بازنگری در سیاست‌های مدیریت منابع آب و انرژی تأکید کرد.

آیا مسئولان از درس کرخه استفاده خواهند کرد؟

پرسش اساسی اینجاست: اکنون که یکی از بزرگ‌ترین سدهای ایران به دلیل کمبود آب از تولید برق بازمانده، آیا زمان آن نرسیده که مسئولان نگاه خود را نسبت به مدیریت آب و انرژی تغییر دهند؟

تجربه سد کرخه نشان می‌دهد که ادامه مسیر فعلی، آینده‌ای پرخطر برای مردم، کشاورزی و صنعت رقم خواهد زد. تنها با اصلاح سیاست‌های مصرف آب، متنوع‌سازی انرژی، احیای رودخانه‌ها و مدیریت علمی منابع، می‌توان امیدوار بود که بحران‌های مشابه در آینده تکرار نشود.

تجربه سد کرخه اکنون زنگ هشداری برای مدیریت منابع آب و انرژی کشور محسوب می‌شود. وقتی بزرگ‌ترین سد خاکی ایران با ظرفیت تأمین برق و آب منطقه‌ای، به دلیل خشکسالی و کاهش ذخیره مجبور به توقف تولید برق می‌شود، نشان‌دهنده ناکارآمدی مدل فعلی مدیریت منابع است. در چنین شرایطی تنها راهکار کوتاه مدت برای تامین نیازهای ضروری مردم و کشاورزان، رهاسازی محدود  آب است که  ممکن است کاهش تولید محصولات کشاورزی و افزایش فشار بر زندگی مردم را به دنبال داشته باشد.

با توجه به این شرایط کارشناسان معتقدند سیاست‌های گذشته که بر سدسازی و تولید برق‌آبی تمرکز داشتند، در مواجهه با خشکسالی‌های بلندمدت کافی نبودند و  اکنون پیامدهای این رویکرد را میتوان در تجربه سد کرخه مشاهده کرد. بدون بازنگری در مدیریت منابع آب و انرژی، احتمال تکرار بحران‌های مشابه در سایر سدهای کشور بسیار بالاست و زندگی مردم، کشاورزان و صنایع منطقه همچنان در معرض فشار خواهد بود.

به همین علت کارشناسان تأکید می‌کنند که ترکیبی از صرفه‌جویی در مصرف آب، تنوع منابع انرژی و مدیریت واقع‌بینانه منابع آب می‌تواند هم از بروز بحران‌های مشابه جلوگیری کند و هم نقش حیاتی سدها در تأمین انرژی و آب پایدار برای مردم حفظ شود. با این حال آیا مسئولان آماده اند تا از تجربه سد کرخه درس بگیرند و مدیریت منابع را به شکلی اصلاح کنن که آب و انرژی در حال و آینده کافی باشد و منابع هدر نرود؟

خبرنگار: زهرا سلیمی

انتهای پیام/